Huruf Hijaiyah atawa Huruf Arab joda da huruf say tipakay untuk nulis Bahasa Arab, rik nulisko Al-Qur'an.

Huruf Hijaiyah mak bu Lam Alif rik Hamzah
خ ح ج ث ت ب ا
khā’ ḥā’ jīm tha’ tā’ bā’ alif
ص ش س ز ر ذ د
ṣād shīn sīn zāy / zayn rā’ dhāl dāl
ق ف غ ع ظ ط ض
qāf fā’ ghayn ‘ayn ẓā’ ṭā’ ḍād
ي و ه ن م ل ك
yā’ wāw hā’ nūn mīm lām kāf
أ آ إ ئ ؠ ء
alif hamza↑ alif madda alif hamza↓ yā’ hamza↑ kashmiri yā’ hamza rohingya yā’
ى ٱ ی ە ً ٌ ٍ
alif maksura alif wasla farsi yā’ ae fathatan dammatan kasratan
َ ُ ِ ّ ْ ٓ ۤ
fatha damma kasra shadda sukun maddah madda
ں ٹ ٺ ٻ پ ٿ ڃ
nūn ghunna ttā’ ttāhā’ bāā’ pā’ tāhā’ nyā’
ڄ چ ڇ ڈ ڌ ڍ ڎ
dyā’ tchā’ tchahā’ ddāl dāhāl ddāhāl duul
ڑ ژ ڤ ڦ ک ڭ گ
rrā’ jā’ vā’ pāḥā’ kāḥā’ ng gāf
ڳ ڻ ھ ہ ة ۃ ۅ
gueh rnūn hā’ doachashmee hā’ goal tā’ marbuta tā’ marbuta goal kirghiz oe
ۆ ۇ ۈ ۉ ۋ ې ے
oe u yu kirghiz yu ve e yā’ barree

Huruf Arab atawa Huruf Hijaiyah kok tiadaptasi untuk tipakay dilom macom-ragom basa silaw jak Bahasa Arab, tikuruk da Persia, Melayu, rik Urdu, say layon da basa Semit. Adaptasi sina mangkali anjajakko huruf say tiubah atawa ompay untuk ngawakili fonom say mak timbul dilom fonologi Arab. Misalna, basa Arab makka bunyi plosif bilabial mak busuara ([p]), ulah sina lamon basa-basa say nambahi hurufna diwik untuk ngalambangko [p] dilom huruf, walawpun huruf sapasifik say tipakay buvariasi jak osay basa guk basa barihna. Modifikasi hasa risok tibagi dilom kalumpuk: basa India rik Turki.

Cuntuh Tulisan

dandani

يولد جميع الناس أحراراً متساوين في الكرامة والحقوق، وقد وهبوا عقلاً وضميراً وعليهم أن يعامل بعضهم بعضاً بروح الإخاء.

Yūlad jamīʻ al-nās aḥrār-an mutasāwīn fil-karāma-ti wal-huqūq-i, wa-qad wuhibū ʻaql-an wa-ḍamīr-an wa-ʻalayhim an yuʻāmil-u baʻduhum baʻd-an bi-rūh al-ikhāʼ-i.

الاعلان العالمى لحقوق الانسان, البند الاولانى البنى ادمين كلهم مولودين حرّين ومتساويين فى الكرامة والحقوق. اتوهبلهم العقل والضمير، والمفروض يعاملو بعضيهم بروح الاخوية.

el e3lan el 3alami le 72u2 el ensan, el band el awalani el bani2admin kollohom mawlodin 7orrin we metsawyin fel karama wel 7o2u2. Etwahablohom el 3a2l wel damir, wel mafrud ye3amlo ba3dihom be ro7 el akhaweya.

دفعہ ١: تمام اِنسان آزاد اور حُقوق و عِزت کے اعتبار سے برابر پَیدا ہُوئے ہَیں۔ انہیں ضمِیر اور عقل ودِیعت ہوئی ہَیں۔ اِس لئے انہیں ایک دُوسرے کے ساتھ بھائی چارے کا سُلُوک کرنا چاہئے۔

Dafʻah 1: Tamām insān āzād aur ḥuqūq ō ʻizzat kē iʻtibār sē barābar paidā hu’ē haĩ. Unhē̃ żamīr aur ʻaql wadīʻat hu’ī haĩ. Isli’ē unhē̃ ēk dūsrē kē sāth bhā’ī cārē kā sulūk karnā cāhi’ē.

سٲری اِنسان چھِ آزاد زامٕتؠ۔ وؠقار تہٕ حۆقوٗق چھِ ہِوی۔ تِمَن چھُ سوچ سَمَج عَطا کَرنہٕ آمُت تہٕ تِمَن پَزِ بٲے بَرادٔری ہٕنٛدِس جَذباتَس تَحَت اَکھ أکِس اَکار بَکار یُن۔

Sə̄rī insān čhi āzād zāmytj. Vjakār ty hokūk čhi hivī. Timan čhu sōč samaž atā karny āmut ty timan pazi bə̄i barādərī hyndis žazbātas tahat akh əkis akār bakār jun.

سگݪا مݨکه نے گورو ان ادهکاروں رے راسے مای جݪم سوں سوتنترا انے سمانتا پراپت چهے. وݨی رے گوڑے بده ان انتراتما ری پراپتی چهے ان وݨی نے بهیئیپاݪا بهاونا سو اےکبیجے رے سارو ورتن کرݨو جوییجے چهے.

Sagḷā miṇakh nai gaurav an adhikārõ re rāse māy jaḷam sū̃ svatantrā ane samāntā prāpt che. Vaṇī re goṛe buddhi an antarātmā rī prāptī che an vaṇī ne bhaiīpāḷā bhāvnā sū ekbīje re sārū vartan karṇo joyījai che.

سارے منکّھ میہما تے ادھکاریں دے بشے چ جنمے تھماں ستیںتر تے بروبر ن۔ ا'نیںگی بدّھ تے جمیرے دی دین تھہوئی اے تے ا'نیںگی آپوں-بچّیں بھائیچارے دے بھاوے کنّے بیہار کرنا لوڑدا اے۔

Sārē manukkha maihmā tē adhikārēṁ dē biśē ca janamai thamāṁ sutaintar tē barōbar na. U'nēṁgī buddhi tē jamīrai dī dēn thhōī ai tē u'nēṁgī āpūṁ-biccēṁ bhāīcārē dē bhāvai kannai byahār karanā lōṛadā ai.

مَنُ࣪شۡ بࣦگُّ࣪نۡ اَزَدۡ حِ࣭سَفࣦ، اَرۡ عِزّࣤتۡ اَرۡدࣦ حࣤ࣪قۡ اࣤ࣪كّࣤلۡ اࣤ࣪تۡ، فُ࣪وَ࣪نَّ࣪ࢬ حِ࣭سَفࣦ فࣤيۡدَ اࣤ࣪يّࣦ. فࣤتِّ اِنۡسَ࣪نۡ اࣤ࣪تُّ هࣤنࣤ࣪ فࣤرࣤ࣪كۡ سَ࣪رَ࣪ عࣦلَنۡ اࣤتۡ اَسࣦ࣭دࣦ تَمَ࣪مۡ حࣤ࣪قۡ اࣤ࣪كّࣤلۡ اَرۡدࣦ اَزَدِ اࣤ࣪كّࣤلۡ لࣤيۡ فَ࣫يۡدَ࣪ گࣤرࣤ࣫نۡ اࣤ࣪رۡ حࣤ࣪قۡ اَسࣦ࣭. اَرۡ، تَرَ࣪رࣦ࣭ دِلۡ اَرۡدࣦ دࣦمَكۡ دِيࣦ࣭ اࣤ࣪تࣤ࣪لَّ، تَرَ࣪تُّ࣪ اࣦك زࣤنۡ لࣤيۡ اَرۡ اࣦكۡزࣤنۡ بَ࣪يۡ حِ࣭سَفࣦ مَامَلَ گࣤرࣤ࣫نۡ سَ࣬.‎

Manúic beggún azad hísafe, ar izzot arde hók ókkol ót, fúainna hísafe foida óiye. Fottí insán óttu honó forók sára elan ot aséde tamám hók ókkol arde azadi ókkol loi fáaida goróon ór hók asé. Ar, taráre dil arde demak diyé. Ótolla, taráttu ekzon loi arekzon bái hísafe maamela goróon saá.

بارلق كشیلر دا آزاد هم اوز آبرويلري هم حقوقلری یاغیننن تینک بولیپ طوالر. آلرغا عقل هم وجدان برلگان هم بر-برسینا قراطا طوغاننرچا مناسبتتا بولرغا تییشلر.

بارلئق كئشئلەر دە ئازات هەم ئوز ئابرویلارئ هەم حۇقوقلارئ یاعئننان تیڭ بولئپ توالار. ئالارعا ئاقئل هەم وۇجدان بیرئلگەن هەم بئر-بئرسئنە قاراتا توعاننارچا مۇناسەبەتتە بولئرعا تیئشلەر.

Barlıq keşelär dä azat häm üz abruyları häm xoquqları yağınnan tiñ bulıp tualar. Alarğa aqıl häm wöcdan birelğan häm ber-bersenä qarata tuğannarça mönasäbättä bulırğa tiyeşlär.

بوتون اينسانلار حيثييت و حاقلار باخيميندان دنك برابر و اركين آزاد دوغولارلار. اوس عقل و اويات ويجدان ييهﺳﻴﺪيرلر و بير بيرلرينه قارشى قارداشليق روحو ايله داوراماليدرلار.

Bütün insanlar heysiyyət və haqlar baxımından dənk bərabər və ərkin azad doğularlar. Us əql və uyat vicdan yiyəsidirlər və bir birlərinə qarşı qardaşlıq ruhu ilə davranmalıdırlar.

تمام افراد بشر آزاد زاده می شوند و از لحاظ حيثيت و کرامت و حقوق با هم برابرند. همگی دارای عقل و وجدان هستند و بايد با يکديگر با روحيه ای برادرانه رفتار کنند.

Tamām-e afrād-e bašar āzād zāde mīšūnad va az leḥāż-e ḥais̱īyat-o karāmat-o ḥoqūq bā ham barābarānd. hamgī dārā-ye ʿaql-o vejdān hastand va bāyad bā yekdīgar bā rūḥīye ai barādarāne raftār konand.

همه‌ی افراد بشر آزاد به دنیا می‌آیند و حیثیت و حقوق‌شان با هم برابر است، همه اندیشه و وجدان دارند و باید در برابر یکدیگر با روح برادری رفتار کنند.

Hame-ye afrād-e bashar āzād be donyā mi āyand o heysiyat o hoquq-e shān bā ham barābar ast, hame andishe o vejdān dārand o bāyad dar barābare yekdigar bā ruh-e barādari raftār konand.

وَاتُ وٗوتٖ وَمٖزَلِيوَ هُورُ، هَاذِ نَ هَاكِ زَاءٗ نِ سَاوَ۔ وٗوتٖ وَمٖجَلِيوَ أَكِيلِ نَ ذَمِيرِ، هِيڤيٗ يَپَاسَ وَتٖندٖئَانٖ كِندُوڠُ.

Watu wote wamezaliwa huru, hadhi na haki zao ni sawa. Wote wamejaliwa akili na dhamiri, hivyo yapasa watendeane kindugu.

دࣷومِ آدَمَ يࣺݒّ دَنُيْ جُدُّ، يَمْ ݖِ تَوفࣹيخْ ݖِ سَگْ اَکْ سَݧْ-سَݧْ. نࣹکّ نَ اِتْ کُ خَمْ دࣴگّ تࣹ اࣵ‎ندْ نَ خࣹلَمْ، تࣹ وَرْ نَا جࣴفْلَنْتࣹ اَکْ نَوْلࣹينْ، تࣹ تࣹگْ کࣷ ݖِ وࣵلُّ مبࣷکّ.

Doomi aadama yépp danuy juddu, yam ci tawfeex ci sag ak sañ-sañ. Nekk na it ku xam dëgg te ànd na ak xelam, te war naa jëflante ak nawleen, te teg ko ci wàllu mbokk.

ھەممە ئادەم زانىدىنلا ئەركىن، ئىززەت-ھۆرمەت ۋە ھوقۇقتا باپباراۋەر بولۇپ تۇغۇلغان. ئۇلار ئەقىلغە ۋە ۋىجدانغا ئىگە ھەمدە بىر-بىرىگە قېرىنداشلىق مۇناسىۋىتىگە خاس روھ بىلەن موئامىلە قىلىشى كېرەك.

Hemme adem zanidinla erkin, izzet-hörmet we hoquqta bapbarawer bolup tughulghun. Ular eqilghe we wijdan'gha ige hemde bir-birige qërindashliq munasiwitige xas roh bilen moamile qilishi kërek.

سموا اورڠ ديلاهركن مرديك دان ممڤوڽاي مارتبة دان حق-حق يڠ سام. مريك دي كرونياي اكل دان هاتي نوراني دان هندق ڽ برڬاول ساتو سام لاين دالم سماڠت ڤرساودارأن.

Semua orang dilahirkan merdeka dan mempunyai martabat dan hak-hak yang sama. Mereka dikaruniai akal dan hati nurani dan hendaknya bergaul satu sama lain dalam semangat persaudaraan.

سموا مانوسيا ديلاهركن بيبس دان سام رات دري سڬي مرواه دان حق-حق. مريك ممڤوڽاي ڤميكيرن دان ڤراسان هاتي دان هندقله برتيندق دي انتارا ساتو سام لاين دڠن سماڠت ڤرساودارأن.

Semua manusia dilahirkan bebas dan sama rata dari segi maruah dan hak-hak. Mereka mempunyai pemikiran dan perasaan hati dan hendaklah bertindak di antara satu sama lain dengan semangat persaudaraan.

سابَين اووڠ كالايراكي كانڟي مارديکا لان داربَي مرتبة لان حق۲ كاڠ ڤاڎا. كابَيه ڤيناريڠان عقل لان قلبو سارتا كأجاب ڤاسراوڠان اڠڮونَي مميتران سيجي لان سيجيني كانڟي جيوا سومادولور.

Sabén uwong kalairaké kanthi mardikå lan darbé martabat lan hak-hak kang pådhå. Kabèh pinaringan akal lan kalbu sartå kaajab pasrawungan anggoné mêmitran siji lan sijiné kanthi jiwå sumadulur.

ساڊۤاجۤانا عَورَيڠ لاهَير مارڊيكا عَيسارۤڠَي ڊ‎رۤاجۤات کلابۤان هاء۲ سَي پادۤا. ساڊۤاجۤانا عَيڤارَيڠَي أکال سارۤڠ نوراني كَوڊو أرۤڠ-سارۤڠ أكانچا كاڊي تارَيتان.

Sâdhâjâna orèng lahèr mardhika èsarengè dhrâjhât klabân ha'-ha' sè padâ. Sâdhâjâna èparèngè akal sareng nurani bân kodhu areng-sareng akanca kadhi tarètan.

كأوݧين جولما تيلاحيركو مرديكا ريک اوت ڤيئيل ريک حق-حق سي گوه-گوه. تيان تيئونجوک اكل ڤيكيرن ريک هاتي نوراني ماري تيان داڤوک ݧامڤور ريک سي باريه ن ديلوم سماڠت بوكولڤه.

Kaunyin jolma tilahirko mardeka rik uwat pi'il rik hak-hak sai goh-goh. Tiyan tiunjuk akal pikiran rik hati nurani mari tiyan dapok nyampur rik sai barihna dilom semangat bukolpah.

چیلس مے اے گم تھو. تیسی نم تھورنالا تھو. تھےت اے ڇھی چھی. تی مے قیسا تونو اں دے کیجی. ے دےو تی زےد مایان ھوشو. ا ڇھی یا زاون اشی دا ھے و نو.

Čilas me e gam thu. Tisi nam Thornala thu. Thet e ĉhi čhi. Ti me qisa tunu ä̃ de kiji. E deo ti zed məyən hušu. Ä ĉhi yə zəwan äši da he u anu.

Uwat samungkal tiyuh di Chilas. Golarna Thornala. Uwat obay. Oya kok nyaritako carita hasa jak bangukna diwik. Osay raksasa anggoringina. Harak bay sina lokok ngura, oya biaso lapah guk tukak uway untuk ngatot uway.

لہور پاکستانی پنجاب دی راجدھانی اے۔ لوک گݨتی دے نال کراچی توں بعد لہور دوجا سبھ توں وڈا شہر اے۔ لہور پاکستان دا سیاسی، رہتلی کاروباری اتے پڑھائی دا گڑھ اے اتے، ایسے لئی ایہہ نوں پاکستان دا دل وی کہا جاندا اے۔ لہور راوی دریا دے کنڈھے تے وسدا اے۔ ایسدی لوک گݨتی اک کروڑ دے نیڑے اے۔

Lahaur Pākistānī Panjāb dī rājtā̀ni ài. Lok giṇtī de nāḷ Karācī tõ bāad Lahaur dūjā sáb tõ vaḍḍā šáir ài. Lahaur Pākistān dā siāsī, kārobāri ate paṛā̀ī dā gáṛ ài te ise laī ínū̃ Pākistān dā dil vī kihā jāndā ài. Lahaur Rāvī dariā de káṇḍè te vassdā ài. Isdī lok giṇtī ikk karoṛ de neṛe ài.

Lahore joda da ibukota jak Punjab Pakistan. Lahore joda da kota paling balak keduo saradu Karachi. Lahore joda da pusat politik, budaya, rik pandidikan Pakistan, sampai-sampai tigolari sabagai jantungna Pakistan. Lahore tipik di pinggir Sungai Ravi, populasina rodik puluh juta jiwa.

ئەۋەل بىرىنچى مەسەلە چى تېر گەپ كەيەن. تۇجىك مىلەت خۈيەن زىڤ ياست. يەد زىڤ ئاپتۇنۇم نايە ئەر دايرە قۇلانمىش ساۇد. جەنۇبى شىنجاڭەن يۇركاند، پۇسكام، قەرغەلېغ، پىشان قەتارلېق جۇىېفەن ۋى تۇجىك خېىل ئۇخشاش نە ياذىن، دى جۇىېنج تۇجىك خېىل ئەساس ئەز جەت خۈ زىڤ قۇلەنمىش كەيىن، خۈ مىلەتەن ۋى زىڤ قۇلەنمىش چېىگ ۋە ئە ۋى تەرەقى چېىگ ئەساسى قانۈن ذۇجېنج ھۇقۇق. ئەگەر ئى مىلەتەن غاڤ زىڤ ڤىد، كىتۇبى زىڤ څە نە ڤىد، دى رەڭ زىڤەن ۋى رەفاند ۋە تەرەقىيات چەكلىمەرى دىچۇر خىرد. مداس چېىگ لېڤد ئەلا كيۈ مىلەت ئەساسى قانۈن ذۇجېنج ئەز ھۇقۇق تۇلۇق بەھرىمەند نە سېذجېنج ساۇد. يىزېق لېڤجېنج ئە زىڤ خاتىرلەمىش چېىگىچۇز بەلگۈ، يەنى ئى مى قەتى مۈناسىبەتلىگ ڤەذجېنج «پىن‌يىن» سېستىما چى چېر ۋەذد قەتى ھۇسىل سېذجېنج، دىەن ھىچ رەڭ سىر نىست، «پىن‌يىن» لايەيەن ۋى تۈزۈلۈش مافېق څە ساۇد، ھىچ رەڭ ئەلۇكەت مەس پېيدۇ نە ساۇد. ڤىزېقەن ئەت زىڤ مەذان ڤەذجېنج زىدىيەت مەس ئۇبىكتىپ ھالدە ئى تەرەف سېت قەتى تېر سەۋىيە قەتى بىرلىگىر یاذد. مۈستەقىل تەرەقى چاݝجېنج ئى زىڤەن كيەمان ۋىرى ماس يېتىچۇز ڤىد كەرەك. ئىلىم ۋە رەفاند ئەز نۇختا زاݗت ئەلا يەد داۇلىرى ئۇىغۇن چېر.

Awal birinqi masala qi ter gap kayan. Tujik milat hüyan ziv yost. Yad ziv optunum noya ar doira khulanmix soud. Janubi Xinjongan Yurkond, Puskom, KHarghalegh, Pixan khatorlekh juiefan wi Tujik heil uhxox na yozzin, Di juienj Tujik heil asos az jat hü ziv khulanmix kayin, Hü milatan wi ziv khulanmix qeig wa a wi tarakhi qeig Asosi KHonün zzujenj hyukhukh. Agar i milatan ghov ziv vid, kitubi ziv tsa na vid, di rang zivan wi rafond wa tarakhiyot qaklimari diqur hird. M dos qeig levd alo k yü milat Asosi KHonün zzujenj az hyukhukh tulukh bahyrimand na sezzjenj soud. Yizekh levjenj a ziv hotirlamix qeigiquz balgü, yani i mi khati münosibatlig vezzjenj pinyin sestimo qi qer wezzd khati hyusil sezzjenj, dian hyiq rang sir nist, Pinyin loyayan wi tüzülüx mofekh tsa soud, hyiq rang alukat mas peidu na soud. Vizekhan at ziv mazzon vezzjenj zidiyat mas ubiktip hyolda i taraf set khati ter sawiya khati birligir yozzd. Müstakhil tarakhi qogcjenj i zivan Kyamon wiri mos yetiquz i yizekh vid karak. Ilim wa rafond az nuhto zoct alo yad douliri uighun qer.

Payu kita bahas partanyaan partamo pai. Jolma Tajik uwat basa tiyan diwik. Basa hasa umum tipakai di daerah otonom rik mak pandai tigontiko rik basa barih. Sumang rik jolma Tajik di Yarkand, Poskam, Kargilik rik pok barih di hulu Xinjiang, lamon jolma Tajik dija sa sacara eksklusif atawa sabagian balak makai basa tiyan diwik. Panggunaan rik pangombangan bahasa nasional joda da hak sai diunjukko bak konstitusi. Aman osai Bangsa bih uwat basa lisan tapi makka basa tulisan, jadi pamakaian rik pangombangan bahasa sina justru bakal tibatasi, rik mak pandai nganikmati sacara wajar hak-hak sai diunjukko bak kontitusi. Tulisan joda da sakumpulan simbol sai ngarekam bahasa, rik sistem pinyin sai tikahik tipakai. Makka sai misterius rik kamona ho, rik skema pinyin sai tirancang holau-holau makwat nimbulko komplikasi piya juga. Kamungkinan kontradiksi antara teks rik basa bakal tiparadui sacara objektif rik arif bijaksano untuk nyapai tingkat konsistensi sai langgar. Osai basa sai bukombang sacara mandiri porlu uwat saparangkat karakter sai sasuai rik ia. Kamoja sa tamtu da jak sudut pandang akademis atawa praktis.

Variasi

dandani

Lamon basa say umumna mayoritas panuturna panganut Agama Islam makay huruf Arab sa untuk basa tiyan say timodifikasi untuk nyasuayko rik Basa tiyanna. Dibah ho daftarna